(Người Chăn Nuôi) – Thông gió tối thiểu là khái niệm ngày càng được đề cập nhiều trong quản lý tiểu khí hậu chuồng nuôi gia cầm. Để tránh những khái niệm sai về thông gió tối thiểu, bài viết này sẽ đi sâu vào giải thích thông gió tối thiểu là gì và tại sao thiết kế này nên được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới.

Nói một cách đơn giản, thông gió tối thiểu là thiết kế nhằm mang không khí sạch vào bên trong chuồng nuôi, đồng thời loại bỏ các khí độc từ chuồng nuôi ra bên ngoài. Ngoài ra, thông gió tổi thiểu cũng giúp duy trì nhiệt độ theo yêu cầu bên trong nhà nuôi.

Thông gió tối thiểu hoạt động khi nhiệt độ bên trong nhà nuôi bắt đầu giảm ngang hoặc thấp hơn nhiệt độ ngưỡng quy định. Với các hệ thống quản lý tiểu khí hậu hiện đại, thông gió tối thiểu luôn được tích hợp bên trong hệ thống để có thể được kích hoạt bất cứ lúc nào khi cần thiết. Đặc biệt hơn, thông gió tối thiểu rất cần thiết trong giai đoạn 10 ngày đầu ủ gà con và những mùa thời tiết trở rét.

Thông gió tối thiểu hoạt động với 4 chức năng chính:

– Trao đổi không khí: Cung cấp không khí sạch vào bên trong nhà nuôi (O₂) và loại bỏ khí độc ra khỏi nhà nuôi (CO₂, CO, NH₃…) mà vẫn đảm bảo duy trì lượng dưỡng khí trong nhà nuôi trên mức tối thiểu.

– Đẩy bớt hơi ẩm thừa bên trong nhà nuôi ra ngoài.

– Giữ cho bên trong nhà nuôi sạch sẽ và khô thoáng, đặc biệt là lớp phủ nền.

– Đẩy nhiệt lượng không cần thiết của vật nuôi tỏa ra, đặc biệt là khi chúng bắt đầu lớn.

Độ ẩm thừa trong nhà nuôi mang lại nhiều tác hại như làm ẩm ướt lớp phủ nền, gây các vấn đề bệnh về chân, hô hấp, giảm khả năng ăn, uống và chuyển hóa chất dinh dưỡng của vật nuôi.

Để một hệ thống thông gió tối thiểu hoạt động hiệu quả, không khí đi vào bên trong nhà nuôi với những điều kiện nhất định. Đầu tiên, không khí sạch và lạnh đi vào bên trong nhà nuôi từ các ô hút gió gắn tường, đi dọc theo trần nhà vào khu vực giữa nhà nuôi và hòa lẫn vào không khí bên trong có nhiệt độ cao. Những luồng khí này khi được làm ấm lên sẽ có khả năng ngậm nhiều hơi ẩm hơn và chứa một lượng dưỡng khí mới cho vật nuôi hô hấp. Sau đó, các khối khí ngậm ẩm và các thanh phần khí hại sẽ được nhẹ nhàng hút ra ngoài nhường chỗ cho những khối khí sạch mới đi vào bên trong nhà.

Bên dưới là một số thông số về khả năng ngậm hơi nước của không khí (hay còn gọi là độ ẩm tương đối). Độ ẩm tương đối của một khối khí thay đổi theo nhiệt độ của khối khí đó.

Một quy tắc trong ước lượng về độ ẩm tương đối là cứ mỗi 10⁰C khối khí tăng lên, khối khí đó lại có khả năng ngậm gấp đôi lượng hơi ẩm (hay nói cách khác độ ẩm tương đối giảm một nửa).

Ô hút gió gắn hai bên tường phải được lắp đặt chính xác vào theo thiết kế và được trải dọc theo chiều dài của nhà nuôi. Nhờ thiết kế này, không khí đi qua ô hút gió gắn tường được phân bổ đồng đều và quan trọng hơn là việc các luồng khí này sẽ bám theo trần nhà đến khu vực giữa chuồng và cuộn xuống phía dưới, cung cấp dưỡng khí cho vật nuôi. Nếu chuồng nuôi không được trang bị hệ thống ô hút gió này mà phải sử dụng hệ thống giấy làm mát để lấy không khí vào chuồng, chuồng nuôi sẽ gặp rất nhiều vấn đề về độ ẩm và luồng khí lạnh di chuyển tốc độ cao trong chuồng khi trời mưa hoặc trở lạnh.

Mô hình bên dưới cho hệ thống kết hợp

Ô hút gió tự động gắn trần cũng là một lựa chọn rất tốt cho hệ thống thông gió tối thiểu, đặc biệt khi trần nhà nuôi được thiết kế với tiêu chuẩn cao (không vướng hệ thống kèo, ống, máng cáp…) và trần được cách nhiệt tốt. Ô hút gió gắn trần nhà sẽ giúp tối ưa hóa các khả năng lưu chuyển không khí khi thông gió tối thiểu hoạt động.

Cả hai loại ô hút gió đều đáng được cân nhắc khi thiết kế hệ thống quản lý tiểu khí hậu cho các trang trại ở Việt Nam. Ở Việt Nam, hiện vẫn có rất nhiều vùng mà nhiệt độ môi trường về đêm xuống dưới mức 20⁰C.

Một yếu tố khác giúp hệ thống thông gió tối thiểu hoạt động tốt đó là nhà cấu trúc chuồng nuôi phải được xây dựng kiên cố và “rất” kín gió, hay nói cách khác là không khí chỉ được phép đi vào bên trong nhà nuôi thông qua các ô hút gió. Hạn chế tối đa việc rò rỉ không khí qua các cửa ra vào, khe hở ở vị trí lắp thiết bị và các cửa chớp của những quạt không hoạt động… Một cách kiểm tra độ kín của nhà nuôi là đóng tất cả hệ thống cửa và ô hút và chạy duy nhất 1 quạt 50’’ (dành cho nhà nuôi có kích thước lớn hơn 1.500 m², nếu nhà nuôi có diện tích nhỏ hơn, sử dụng 1 quạt 36” để kiểm tra). Nếu áp suất âm của nhà nuôi đo được khoảng 40 – 50 Pascals nghĩa là độ kín của nhà nuôi ở mức tốt.

Một câu hỏi thường gặp ở các trang trại là “Nên sử dụng thông gió tối thiểu ở mức độ nào?”. Các nhà sản xuất con giống và SKOV thường đưa ra đề xuất dựa trên cân nặng của vật nuôi tại từng ngày tuổi cụ thể, áp dụng cho cả gà thịt, gà đẻ trứng và gà giống bố mẹ. Dựa vào các đề xuất này, hệ thống quản lý tiểu khí hậu sẽ hoạt động để đảm bảo lượng dưỡng khí và CO₂ nằm trong những tiêu chuẩn cho phép, giúp vật nuôi có điều kiện khí hậu tối ưu để phát triển. Ngoài ra, do tỷ lệ thông gió tối thiểu còn phụ thuộc vào thiết kế của hệ thống sưởi, SKOV có thể đề xuất cho trang trại tỷ lệ thông gió tối thiểu thích hợp với từng hệ thống sưởi cụ thể tại nhà nuôi. Bên dưới là ví dụ về yêu cầu lưu lượng không khí trong thông gió tối thiểu cho gà giống bố mẹ:

Một số nhà cung cấp về giải pháp quản lý tiểu khí hậu sử dụng hệ thống theo vòng lặp thời gian hoặc lượng CO₂ và độ ẩm tương đối để tinh chỉnh thông gió tối thiểu theo độ tuổi vật nuôi. Ở SKOV, thông gió tối thiểu dựa trên việc duy trì lượng dưỡng khí và CO₂ nhằm gia tăng khả năng phát triển của vật nuôi. Khi thiết kế hệ thống, SKOV sẽ đánh giá độ kín gió của nhà nuôi rất cẩn thận. Sau khi xem xét khía cạnh này, SKOV sẽ chọn phương thức hợp lý nhất để thiết kế thông gió tối thiểu. Khi quá trình lắp đặt xong, các kỹ sư nhiều kinh nghiệm của SKOV sẽ cài đặt các thông số thích hợp để hệ thống vận hành thông gió tối thiểu một cách chính xác. Mục tiêu của SKOV là bộ điều khiển SKOV sẽ có được những thông tin và thông số cài đặt chính xác và phù hợp nhất cho nhà nuôi. Việc này giúp bộ điều khiển SKOV hoạt động tự động, không cần quá nhiều sự can thiệp thủ công để hiệu chỉnh các vòng lặp thời gian như các giải pháp khác.

Các thông số trên là một số chỉ dẫn rất hữu ích để làm theo, ngoài ra, người quản lý trại cũng nên quan sát các điều kiện khác của nhà nuôi: Kiểm tra các điều kiện về môi trường, mùi không khí và các hiện tượng tụ khí. Nếu cần thiết, người quản lý cũng có thể thực hiện vài tinh chỉnh nhỏ và quan sát đàn nuôi, nhằm tăng tính tương thích của hệ thống với môi trường thực tế. Nồng độ của một số loại khí cũng nên được lưu tâm, người chăn nuôi nên sử dụng các thiết bị chuyên dụng để thường xuyên kiểm tra thông số các loại khí này.

Tóm lại, thông gió tối thiểu là hệ thống cần thiết cho tất cả trang trại gia cầm, dù ở vùng điều kiện khí hậu nào trên thế giới. Điểm mấu chốt là giúp cho đàn gia cầm bắt đầu với điều kiện khí hậu tối ưu và đồng đều. Những vấn đề được nêu trong bài viết này nhằm giúp xây dựng một nhà nuôi phát huy tối đa hệ thống quản lý tiểu khí hậu.

Thiết kế và vận hành một hệ thống thông gió tối thiểu, đặc biệt ở Việt Nam, với nhiều vùng khí hậu khác nhau, là một việc yêu cầu đòi hỏi nhiều kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Với hơn 60 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý tiểu khí hậu khắp nơi trên thế giới, SKOV tự tin là đơn vị mà khách hàng nghĩ đến đầu tiên khi có nhu cầu thiết kế hệ thống quản lý tiểu khí hậu. Quý đối tác có thể liên hệ với các đại diện của SKOV ở tại địa phương để biết thêm chi tiết.

SKOV